Kandidaat-Kamerlid Sunita Biharie (SP) op het verlaten terrein van de voormalige Hoenderloo Groep:
,,Ik heb me erover verbaasd dat de echte politieke ophef over het opdoeken van De Hoenderloo Groep is uitgebleven.’’

DeStentor Niek Megens, 13 maart 2021

Voor politici is jeugdzorg geen ‘sexy’, thema. Het is eerder een hoofdpijndossier. Je wint er geen zieltjes mee, maar het thema komt vroeg of laat op je bordje. Steeds als een jeugdzorginstelling verdwijnt of omvalt, is het maatschappelijk ongenoegen groot. Politici gebruiken grote woorden, maar verandert er ook iets?
,,Ik heb me erover verbaasd dat de echte politieke ophef over het opdoeken van De Hoenderloo Groep is uitgebleven’’, zegt kandidaat-Kamerlid voor de SP Sunita Biharie, tevens raadslid in de gemeente Apeldoorn. ,,Er zijn kinderrechten geschonden, dat heeft de Ombudsvrouw nota bene gezegd. Daar hoor je van te schrikken. Maar minister Hugo de Jonge verblikte of verbloosde niet. Terwijl hij er alles aan zou moeten doen om zoiets te voorkomen.’’

Bij scholen kan iedereen zich iets voorstellen. Bij jeugdzorg is dat een ander verhaal

Lisa Westerveld, Tweede Kamerlid GroenLinks
Jeugdzorg op de politieke agenda krijgen is lastig, weet GroenLinks-Tweede Kamerlid Lisa Westerveld. Zij was de afgelopen vier jaar namens haar fractie specialist jeugdzorg en onderwijs. ,,Bij scholen kan iedereen zich iets voorstellen. Bij jeugdzorg is dat een ander verhaal.’’
De sector kampt met forse problemen. Wachtlijsten lopen op, instellingen hebben het zwaar. Behalve De Hoenderloo Groep (230 jongeren met complexe problemen) viel in 2019 de Brabantse jeugdzorg-gigant Juzt (1800 cliënten) om. Onlangs nog zegden dertien Zeeuwse gemeenten de samenwerking met Intervence op, waardoor 750 kinderen een onzeker lot wacht.

Financiële problemen

Uit onderzoek blijkt dat de helft van de 64 grotere jeugdorganisaties financiële problemen heeft. Een derde draait zelfs verlies. Juist de kleinere wendbare zorgaanbieders varen wel bij het huidige systeem. Sommigen strijken een winstmarge van 35 procent op. Geen wonder dus dat er van dit soort bureautjes inmiddels duizenden zijn.
Daar komt bij dat de Nederlandse gemeenten, die de jeugdzorg inkopen, in 2019 voor 1,7 miljard tekort kwamen. ,,Dus zitten we altijd in een soort van gevecht met de jeugdzorgaanbieders’’, zegt de Zutphense wethouder jeugdzorg Annelies de Jonge. ,,Het gaat altijd over geld. Terwijl het over goede zorg moet gaan.’’ Zie hier de vicieuze cirkel waarin jeugdzorg, politiek en gemeenten elkaar klem houden. ,,Niemand neemt verantwoordelijkheid’’, zegt Sunita Biharie.

De hulp voor een kleine groep waar veel aan de hand is, dient gewaarborgd te zijn
Annemiek Harder, Bijzonder hoogleraar jeugdzorg aan de Erasmus Universiteit

Waar ging het mis? Velen wijzen naar 2015. In dat jaar kregen gemeenten de verantwoordelijkheid voor de jeugdzorg. Zij kennen de gezinnen en aanbieders uit de regio en kunnen dus maatwerk leveren, was de gedachte. Deze decentralisatie kwam met een bezuiniging; er ging 15 procent van het jeugdzorgbudget af. De gemeenten zouden de jeugdhulp vast efficiënter – lees: tegen lagere kosten – kunnen organiseren.
Dat bleek een forse misrekening. Gemeenten gingen contracten aan met tal van jeugdzorgorganisaties. Met grote, vertrouwde namen als Pluryn en ‘s Heeren Loo, maar ook met de ‘new kids on the block’; kleine organisaties die veelal gespecialiseerd zijn in lichte jeugdhulp. ,,Niemand mocht buiten de boot vallen’’, zegt De Jonge.

Grote winsten

Gevolg was dat de vraag naar jeugdzorg een hoge vlucht nam – aanbod creëert namelijk  vraag – en de kosten evenredig stegen. Kleine organisaties maakten grote winsten en de grote ‘systeemorganisaties’ – die garant staan voor specialistische zorg voor kinderen met complexe problemen – wankelden als reuzen op lemen voeten. Zij werkten vaak noodgedwongen onder de kostprijs.
Zo blijven de zorgen vooral van financiële aard. ,,Terwijl het kabinet de kwaliteit van hulpverlening bovenaan moet zetten’’, zegt bijzonder hoogleraar jeugdzorg aan de Erasmus Universiteit Annemiek Harder. ,,De hulp voor een kleine groep waar veel aan de hand is, dient gewaarborgd te zijn. Voor marktwerking is bij die doelgroep geen ruimte, want er valt niet veel aan te verdienen.’’

Investeren

Het huidige kabinet wil deze hulp het liefst ‘zo thuis mogelijk’ organiseren, daar waar de jongeren wonen. Dus niet ‘ver weg in de bossen’ maar het liefst via gezinshuizen in de eigen omgeving, zodat kinderen naar hun eigen school en sportclub kunnen gaan. ,,Dat is een mooi streven’’, zegt Harder. ,,Maar dan moet je investeren.’’ Want een landelijk dekkend netwerk van specialistische zorg om de hoek is er nog niet.

Tweede Kamerlid Lisa Westerveld (GroenLinks): ,,Ik krijg wekelijks, soms dagelijks, brieven van wanhopige kinderen en ouders.”

Wie gaat dit betalen? Met de huidige budgetten waarmee die gemeenten werken, wordt dit een lastige opgave. Daarom zegt vakbond FNV: haal de complexe jeugdhulp daar weg. ,,Dit moet een landelijke basisvoorziening worden’’, zegt FNV-jeugdzorgbestuurder Maaike van der Aar. ,,Rechtstreeks door het Rijk gefinancierd.’’
Daarmee zet de FNV de bijl aan de wortel van het decentrale stelsel uit 2015. Er is geen alternatief zegt Van der Aar. ,,Gemeenten krijgen te weinig geld. Zorgaanbieders geven daar aan toe en gaan onder de kostprijs werken. Door de moordende concurrentie durft niet één partij nee te zeggen, omdat de concurrent anders wel intekent.’’ Het gevolg: financieel wankele organisaties en ontevreden medewerkers.

Ik krijg wekelijks, soms dagelijks, berichten van wanhopige jongeren en ouders
Lisa Westerveld, Tweede Kamerlid GroenLinks

,,De sector loopt leeg. Gezinnen en kinderen blijven achter’’, zegt Van der Aar. ,,Wie kan hen straks nog helpen?’’ Ze schetst een somber beeld: ,,De jeugdzorg is de stille schande van onze maatschappij.’’ Lisa Westerveld (GroenLinks) herkent dat. ,,Ik krijg wekelijks, soms dagelijks, berichten van wanhopige jongeren en ouders. Vorige week nog over een meisje met een eetstoornis. Ze staat al vier maanden op een wachtlijst. Voor ons is het huidige stelsel niet langer houdbaar.’’
Het FNV-geluid vindt weerklank bij politieke partijen aan de linkerkant van het spectrum. Ter rechterzijde kiezen partijen als VVD en CDA voor een behoedzamere koers. Zij wensen niet te tornen aan het stelsel, maar willen de uitwassen ervan bestrijden door een strakkere organisatie. Daarbij kijken ze vooral naar de rol van gemeenten. ,,Het geld voor jeugdzorg belandt niet op de goede plek. Het gaat zitten in onnodige kosten voor administratie’’, zegt CDA-Kamerlid René Peters. ,,Ook vergoeden we lichte hulp die vroeger niet eens tot de jeugdzorg werd gerekend.’’

CDA-Kamerlid René Peters: ,,Het geld voor jeugdzorg belandt niet op de goede plek.”

Hij geeft een voorbeeld. ,,Je hebt tal van commerciële zorgaanbieders die hulp bieden bij lichte faalangst. Zodra gemeenten dat vergoeden, maken mensen daar gebruik van. Dit gaat ten koste van jongeren met complexe problemen zoals anorexia en zware depressies. Die kinderen krijgen niet de juiste hulp. Gemeenten moeten daarom afbakenen wat echte jeugdzorg is en zich niet gedragen als pinautomaat.’’ Peters wijst daarnaast op preventie. ,,Met armoedebestrijding en goed onderwijs voorkom je veel problemen. Dat is nog onvoldoende uit de verf gekomen.’’

Gemeenten moeten daarom afbakenen wat echte jeugdzorg is en zich niet gedragen als pinautomaat
René Peters, Tweede Kamerlid CDA

Jeugdzorg Nederland gaat voor een deel mee in de analyse van CDA’er Peters. Voorman Hans Spigt wijst op een onderzoek van organisatieadviesbureau Berenschot waaruit bleek dat jaarlijks ruim 1 miljard euro opgaat aan ‘coördinatiekosten’ bij jeugdzorg. Dat moet anders, vindt Jeugdzorg Nederland. Gemeenten zouden door nauwere regionale samenwerking de inkoop kunnen vereenvoudigen. Voor grote instellingen vergt het minder administratieve handelingen als ze niet met honderden gemeenten hoeven te dealen, maar in plaats daarvan slechts met enkele grote zorgregio’s.

Bron en meer

DOWNLOAD Krantenartikel

COMMENTAAR STICHTING DUTCH CHILD CENTER:

Reorganiseren of meer geld is NIET aan de orde.
De wantoestanden bij de jeugdhulp en bij de kinderrechters moeten stoppen.
En bij het begin van alle ellende:
die Jeugdwet moet anders, moet beter, moet veel meer volledig: gaten in de Jeugdwet met enorme gevolgen.
En er wordt niet gehandeld naar de Jeugdwet door de gemeenten.
Nu zijn gemeenten slechts in naam verantwoordelijk voor alle jeugdhulp.
In de praktijk lig alle macht bij die vuige Jeugdbescherming e.a.
Raadsleden weten nergens van, Wethouders Jeugd zijn sterk afhankelijk van vuige Jeugdbescherming.
Kamerleden doen er niets of weinig aan: bijvoorbeeld meneer Peters – CDA kamerlid hebben we drie ( 3) keer bezocht en alle wantoestanden vertelt: geen enkel resultaat.
Dhr. Worsdorfer – VVD – kwam 4 jaar op toneel, maar met een teleurstellende inzet.

JEUGDBESCHERMING OPDOEKEN

en versterk dan de Raad Kinderbescherming alleen voor extreme situaties van zorg.

Trouw, Angela Steentjes 19 maart 2021

Of ze na de scheiding contact wilden houden met de ouder die elders woonde? Een ‘stomme’ vraag; ‘natuurlijk’, was het antwoord van de kinderen. Zij hebben belang bij de omgang met beide ouders, benadrukt Angèle Steentjes, die onderzoek doet naar een halve eeuw omgangsrecht in Nederland.

Ouders die opkomen voor hun omgangsrecht wordt al vijftig jaar voor de voeten geworpen dat zij meer aan hun eigen belang denken, dan aan dat van hun kinderen. Hoe zinvol is dat verwijt?

Zo stellen kinderpsychologen Irene Mol en Paulien Kuipers onlangs in trouw: ‘Kind kan de dupe zijn van gedwongen omgangsregeling’. Zij reageren op het voornemen van minister Dekker om – op advies van het Expertteam Ouderverstoting – een ouder die de omgangsregeling frustreert aan te pakken. De psychologen verwijten de minister dat hij vooral oog heeft voor het welzijn van de ouder en niet van het kind.

In de discussie over omgang na scheiding van de afgelopen vijftig jaar valt één ding op: het belang van het kind wordt als tegengesteld gezien aan de ouder met een omgangsregeling, meestal de vader. Bij conflicten tussen exen wordt daarom de omgang stopgezet vanwege het belang van het kind.

Ongenoegen wordt overgebracht

Is dat wel het belang van het kind? Is het niet meer het belang van de andere ouder, veelal de moeder? Vaak heeft zij geen zin meer in het ‘gedwongen’ contact met vader vanwege het kind.

Bewust of onbewust brengt ze dat ongenoegen over aan de kinderen. Sommige kinderen voelen zich daardoor zo ongemakkelijk bij de omgang dat ze niet naar vader of moeder willen en dat heet ouderverstoting.

Kinderen willen gewoon contact met beide ouders, ontdekte Carla van Wamelen al in de jaren tachtig. Ze deed, als een van de eersten in Nederland, onderzoek naar de wensen van kinderen na een echtscheiding. Zij vond de antwoorden van kinderen op haar vraag of ‘ze contact wilden houden met de ouder die elders woonde’ een eye­opener.

Belachelijke vraag

De kinderen vonden het een stomme en belachelijke vraag. ‘Natuurlijk’, antwoordden ze en meestal met meer dan één uitroepteken. Van Wamelen vroeg zich af waarom zij deze vraag eigenlijk stelde. Misschien hield zij zich al iets te lang bezig met echtscheidingen? Want de kinderen hebben gelijk, concludeerde zij. In feite is het een absurde vraag, want zij zijn niet degenen die willen scheiden. Kinderen vertelden haar ook dat ze graag wilden dat derden die afspraken vastlegden. Ze vonden ‘dat je voor een soepele omgang niet al te zeer op je ouder[s] kunt bouwen’.

Het is beter kinderen en ouders te ondersteunen bij de omgang met vader of moeder dan die omgang steeds te bestempelen als tegengesteld aan het belang van het kind. Dat is het streven van rechter Cees van Leuven, voorzitter van het Expertteam en ervaringsdeskundige op het gebied van ruziënde ouders. Hij weet dat scheiden moeilijk is voor ouders en dat kinderen graag met alle twee contact houden.

Bron en meer

DOWNLOAD Krantenartikel

TIEL – Gelderse slachtoffers van geweld in de jeugdzorg voelen zich in de kou gezet. De 5.000 euro die de regering sinds dit jaar uitkeert als erkenning voor het falen van het toezicht, voelt als een schijntje. En de verbeterplannen voor de jeugdzorg zijn te vrijblijvend.

Dominique Meijer (35) werd als baby bij een pleeggezin geplaatst waar ze tot haar zestiende seksueel werd misbruikt en mishandeld. Dat maakt haar een van de duizenden slachtoffers van geweld in de jeugdzorg waar de commissie De Winter tussen 2015 en 2019 onderzoek naar deed.

Bron en meer

DOWNLOAD Krantenartikel