Trouw, Angela Steentjes 19 maart 2021
Of ze na de scheiding contact wilden houden met de ouder die elders woonde? Een ‘stomme’ vraag; ‘natuurlijk’, was het antwoord van de kinderen. Zij hebben belang bij de omgang met beide ouders, benadrukt Angèle Steentjes, die onderzoek doet naar een halve eeuw omgangsrecht in Nederland.
Ouders die opkomen voor hun omgangsrecht wordt al vijftig jaar voor de voeten geworpen dat zij meer aan hun eigen belang denken, dan aan dat van hun kinderen. Hoe zinvol is dat verwijt?
Zo stellen kinderpsychologen Irene Mol en Paulien Kuipers onlangs in trouw: ‘Kind kan de dupe zijn van gedwongen omgangsregeling’. Zij reageren op het voornemen van minister Dekker om – op advies van het Expertteam Ouderverstoting – een ouder die de omgangsregeling frustreert aan te pakken. De psychologen verwijten de minister dat hij vooral oog heeft voor het welzijn van de ouder en niet van het kind.
In de discussie over omgang na scheiding van de afgelopen vijftig jaar valt één ding op: het belang van het kind wordt als tegengesteld gezien aan de ouder met een omgangsregeling, meestal de vader. Bij conflicten tussen exen wordt daarom de omgang stopgezet vanwege het belang van het kind.
Ongenoegen wordt overgebracht
Is dat wel het belang van het kind? Is het niet meer het belang van de andere ouder, veelal de moeder? Vaak heeft zij geen zin meer in het ‘gedwongen’ contact met vader vanwege het kind.
Bewust of onbewust brengt ze dat ongenoegen over aan de kinderen. Sommige kinderen voelen zich daardoor zo ongemakkelijk bij de omgang dat ze niet naar vader of moeder willen en dat heet ouderverstoting.
Kinderen willen gewoon contact met beide ouders, ontdekte Carla van Wamelen al in de jaren tachtig. Ze deed, als een van de eersten in Nederland, onderzoek naar de wensen van kinderen na een echtscheiding. Zij vond de antwoorden van kinderen op haar vraag of ‘ze contact wilden houden met de ouder die elders woonde’ een eyeopener.
Belachelijke vraag
De kinderen vonden het een stomme en belachelijke vraag. ‘Natuurlijk’, antwoordden ze en meestal met meer dan één uitroepteken. Van Wamelen vroeg zich af waarom zij deze vraag eigenlijk stelde. Misschien hield zij zich al iets te lang bezig met echtscheidingen? Want de kinderen hebben gelijk, concludeerde zij. In feite is het een absurde vraag, want zij zijn niet degenen die willen scheiden. Kinderen vertelden haar ook dat ze graag wilden dat derden die afspraken vastlegden. Ze vonden ‘dat je voor een soepele omgang niet al te zeer op je ouder[s] kunt bouwen’.
Het is beter kinderen en ouders te ondersteunen bij de omgang met vader of moeder dan die omgang steeds te bestempelen als tegengesteld aan het belang van het kind. Dat is het streven van rechter Cees van Leuven, voorzitter van het Expertteam en ervaringsdeskundige op het gebied van ruziënde ouders. Hij weet dat scheiden moeilijk is voor ouders en dat kinderen graag met alle twee contact houden.